Μία εκτίμηση και τρία υστερόγραφα για τις εταιρείες δημοσκοπήσεων
Μπορεί το βράδυ της Κυριακής να ηττήθηκαν οι αγώνες πέντε ετών κατά των μνημονίων και της λιτότητας, να ηττήθηκε (από δημοκρατικής σκοπιάς) η άλλη άποψη, να ηττήθηκε η λογική με την στενή έννοια του όρου, όμως ακόμη ο δημόσιος διάλογος περιστρέφεται γύρω από την ήττα των εταιρειών δημοσκοπήσεων και τις λάθος εκτιμήσεις τους. Επιτέλους, από που κι έως που όμως «ηττήθηκαν» οι εταιρείες δημοσκοπήσεων;
Θυμάμαι ακόμα έναν δάσκαλο (χρόνια στην πιάτσα), να υποστηρίζει πριν λίγα χρόνια πως οι εταιρείες δημοσκοπήσεων κάνουν άδολα τη δουλειά τους ταγμένες στην κοινή γνώμη, και πως αυτή τους τη δέσμευση το διασφαλίζει ο κοινός φορέας στον οποίο ανήκουν. Ο Σύλλογος Εταιριών Δημοσκόπησης και Έρευνας Αγοράς εγγυάται την φερεγγυότητα των ερευνών.
Τότε, όσοι υποστηρίζαμε πως υπάρχει ισχυρό ενδεχόμενο να συμβαίνει το αντίθετο, θεωρούμασταν απλώς συνομωσιολόγοι που δηλητηριάζαμε τον δημόσιο διάλογο.
Μετά και από τις δημοσκοπήσεις των τελευταίων εκλογών, έγινε ξεκάθαρο πως ο λόγος ύπαρξης των εταιρειών δημοσκοπήσεων δεν έχει καμία σχέση με αυτόν που τους αποδίδεται εδώ και χρόνια.
Παρατηρώντας τα στοιχεία που παρέθεταν τις τελευταίες εβδομάδες, σε αντιπαραβολή με τα εκλογικά αποτελέσματα, αρκετά πράγματα είναι ευδιάκριτα, ενώ άλλα επιδέχονται προσεκτικής μελέτης.
Ο Τσίπρας ξανακέρδισε με επτά μονάδες διαφορά επειδή εμφανίστηκε σοβαρά αποδυναμωμένος; Ο Καμμένος ξαναμπήκε στη Βουλή επειδή παρουσιαζόταν επί εβδομάδες να μένει εκτός; Η Νέα Δημοκρατία κράτησε ποσοστά και μια αξιοπρεπή (για την πρόσφατη ιστορία της) ήττα, επειδή οι δεξιοί πείστηκαν πως μπορούν να κλείσουν τον ΣΥΡΙΖΑ μέσα στην αριστερή παρένθεση; Μικρότερα κόμματα, όπως η Λαϊκή Ενότητα, συνεθλίβησαν μεταξύ της «ισοπαλίας» των δύο πρώτων κομμάτων;
Εάν παρατηρήσουμε τα στοιχεία των προηγούμενων ετών, θα εντοπίσουμε εύκολα αντίστοιχα παραδείγματα.
Το πρόβλημα είναι στα συμπεράσματα που βγάζουμε. Αντιμετωπίζουμε τις εταιρείες δημοσκοπήσεων ως κοινωφελή ιδρύματα. Τις θεωρούμε οργανισμούς ταγμένους στην κοινωνία, με αποτέλεσμα να τους αποδίδουμε αυθαίρετα κάποιον, θεμιτό, αξιακό κώδικα.
Δεν είναι όμως. Ούτε και είναι υποχρεωμένες να είναι.
Μια άλλη δασκάλα των ΜΜΕ, θυμάμαι πως έλεγε πως «η Δημοκρατία είναι το πιο ακριβό πολίτευμα στον κόσμο». Κι αυτό γιατί οι πόροι που ζητάει για να την ελέγξεις είναι οι περισσότεροι από κάθε καθεστώς που δεν χρησιμοποιεί, πρωτίστως, τη βία.
Ένα σύστημα που επιθυμεί να ελέγξει την κοινή γνώμη και σέβεται τον εαυτό του, θα χρησιμοποιήσει κάθε πρόσφορο μέσο για να το κάνει. Οι δημοσκοπήσεις, είναι απλώς ένα ακόμα εργαλείο. Όπως οι διαφημίσεις. Όπως τα στοχευμένα δημοσιεύματα.
Κανένας οργανισμός ή επιτροπή ελέγχου ηθικής δεν ελέγχει τα παραπάνω, και ειδικά σε μία προεκλογική περίοδο. Κανένας δεν δεσμεύει με κάποιο τρόπο τα παραπάνω μέσα να λένε την αλήθεια, και δεν έχουν καμία υποχρέωση να το κάνουν.
Αντίθετα, μία δημοσκόπηση ή μία διαφήμιση οφείλει να εξυπηρετήσει εκείνον που την έχει παραγγείλει. Συνεπώς, οι μόνες δημοσκοπήσεις που μπορεί να περιγράφουν μία πιστή εικόνα, ίσως είναι εκείνες που διενεργούνται για κόμματα. Λυπάμαι αγαπητοί και αγαπητές, αυτός είναι ο νόμος της ελεύθερης αγοράς.
Υπό αυτή την έννοια, εκτιμώ πως θα ήταν αφελές να απαιτεί κανείς αντικειμενικότητα από την πλειοψηφία των εταιρειών δημοσκοπήσεων.
Είναι σαν να τη λες σε κάποιον επειδή το προϊόν που σου πούλησε δεν είναι «το καλύτερο», όπως λέει στη διαφήμιση. Στόχος του είναι να σε πείσει, όχι να σου πει την αλήθεια.
Αυτό που επιβάλλεται να αρχίσει να απαιτεί ο καθένας μας, και πρώτα ο καθένας από τον εαυτό του, είναι να αποκτήσουμε επιτέλους ουσιαστική κριτική ικανότητα. Να μάθουμε να αναγνωρίζουμε ποιοι είναι με το μέρος μας (των πολιτών) και ποιοι όχι.
Τότε μπορεί να μάθουμε και να «διαβάζουμε» τις δημοσκοπήσεις, ανάλογα με το ποιος την έχει παραγγείλει και την έχει πληρώσει.
ΥΓ. Προφανώς και δεν υποστηρίζω πως όλες οι εταιρείες δημοσκοπήσεων μπορεί να λειτουργούν με τον παραπάνω τρόπο. Ωστόσο, με την δεδομένη πορεία που έχουν καταγράψει, ειδικά τους τελευταίους μήνες, εκείνες είναι που οφείλουν να αποδείξουν την αθωότητά τους.
ΥΓ2. Επίσης προφανώς, δεν μπαίνουν στο ίδιο καλάθι όλες οι εταιρείες και οι δημοσκοπήσεις. Διαφορετικό είναι να πέφτεις μονίμως έξω εδώ και ενάμιση χρόνο, και διαφορετικό να πέφτεις έξω μετά από μία πανηγυρική πρόβλεψη του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου.
Και για να λέμε και καμιά καλή κουβέντα, ένα «Μπράβο» στους μεταπτυχιακούς φοιτητές της κατεύθυνσης Πολιτικής Ανάλυσης του τμήματος Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ, που δοκιμάζουν νέες μεθόδους και ανοίγουν δρόμους στην επιστήμη τους, και ένα «Δεν πειράζει» που οι προβλέψεις τους την περασμένη Κυριακή έπεσαν επίσης έξω.
Συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες.
ΥΓ3. Να, ένα κοινωφελές ίδρυμα που θα μπορούσε να αναλαμβάνει να αποτυπώνει την «φωτογραφία της στιγμής» για εμάς τους πολίτες, και να είναι και υποχρεωμένο να το κάνει με ειλικρίνεια και εντιμότητα.
*Δημοσιεύτηκε στο microvia.gr την Τρίτη 22/9
Ρεμπελίσκος 